Category: Ֆիզիկա

Նպատակ՝

Փորձի միջոցով ցույց տալ երկրորդ կարգի հաղորդիչները ( աղերի թթնուրի և հիմքերի ջրային լուծույթներ)

Անհրաժեշտ պարագաներ՝ հոսանքի աղբյուր, շիկացման լամպ, ածխեէլետրոդներ, բանալի, հաղորդալարեր, ջրով լցված բաժակ, աշ, շաքարավազ, պղնձաջազպ

Աշխատանքի կատարման ընթացքը

Հավաքել էլեկտրական շղթա ըստ հետևյալ նկարում պատկերված սխեմայի։…

Ինչ եզրակացություն կարելի է անել արված փորձերից։

1․ Թվարկվածներից  նշի՛ր ճիշտ պատասխանը Նշվածներից ո՞րն է բնորոշ գազերին 

• մոլեկուլները շարժվում են փոքր տիրույթներում
• մոլեկուլների տրամագծերը մոտավորապես հավասար են միջմոլեկուլային հեռավորություններին
• մոլեկուլները շարժվում են իրարից անկախ
• մոլեկուլները միմյանց հետ փոխազդում են մեծ ուժերով

2․ Երևույթների նկարագրությունների համար  մեկնաբանի՛ր երևույթը՝ կատարելով համապատասխան ընտրություն. Ջրային գոլորշու խտացման ժամանակ ջերմության քանակն 

• սկզբում կլանվում է, իսկ հետո անջատվում
• անջատվում է
•  ոչ կլանվում է, ոչ էլ անջատվում
• կլանվում է

3․Գտի՛ր, թե որքանո՞վ են տարբերվում  4 կգ պինդ վիճակում գտնվող պղինձի և  4 կգ հալված պղինձի ներքին էներգիաները, եթե նրանք գտնվում են 1083 °C (պղինձի հալման) ջերմաստիճանում, պղինձի հալման տեսակարար ջերմությունը 210 կՋ/կգ է:

4․ 200 գ զանգվածով ամոնիակը գտնվում է իր եռման ջերմաստիճանում: Որոշի՛ր, թե ի՞նչ ջերմաքանակ է անհրաժեշտ այն գոլորշացնելու համար:  
Ամոնիակի շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը  1.4· 106  Ջ/կգ (ճնշումը՝  760 մմ ս.ս.):

Նպատակները՝ Փորձնականորեն պարզել գրիպի վիրուսով վարակվելու հավանականությունը նույն դասարանի աշակերտների, ինչպես նաև այն սեռի մարդկանց շրջանում, որոնք ավելի զգայուն են այս վարակի նկատմամբ: Թոքերի ծավալը չափելով։

Խնդիրները՝ Ուսումնասիրել գրիպի վիրուսը և ինչպես է այն տարածվում Հաշվարկել թոքերի ծավալը. Ամփոփեք ուսումնասիրության արդյունքները.

Վարկած՝ Որոշել դասարանի աշակերտների շրջանում գրիպի տարածման հնարավորությունը, ինչպես նաև, թե սեռերից որն է ավելի ընկալունակ վարակի նկատմամբ՝ հաշվարկելով աշակերտների կողմից արտաշնչված և ներշնչված օդում մոլեկուլների կոնցենտրացիան:

Արդիականությունը՝ Գրիպը սուր շնչառական վարակ է, որը պարբերաբար տարածվում է համաճարակների տեսքով, վիրուսի փոխանցման հիմնական մեթոդը օդակաթիլային ճանապարհն է: Գրիպի վիրուսն արդեն լավ ուսումնասիրված է և վաղուց ծանոթ է մեզ, բայց քանի որ այն արագ մուտացիայի է ենթարկվում, գրեթե ամեն տարի մենք կրկին հանդիպում ենք այս վարակին,ուստի ուզում ենք դիտարկել գրիպի տարածման ուղիները ֆիզիկայի տեսանկյունից։

Մասնակիցներ՝ Ավագ դպրոցի սովորողներ

Իրականացման տևողությունը՝ 03․10-31․10 2022թ․

Նպատակը՝ Ուսումնասիրել ներկայիս էներգիա ստանալու ոչ ավանդական եղանակները։

Խնդիրները՝

Գտնել համապատասխան տեղեկատվություն և վերլուծել այն:

Պարզել, թե որոնք են էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրները:

Պարզել, թե որոնք են էներգիա ստանալու ուղիները:

Պատմել դրանց զարգացման պատմության մասին։

Իմանալ էներգիա ստանալու և օգտագործելու սկզբունքները:Ուսումնասիրել մեր տարածաշրջանի այլընտրանքային աղբյուրները

Ուսումնասիրության առարկա՝ էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրներ

այլընտրանքային էներգիայի արդիականությունը

Վարկած. հնարավո՞ր է, որ այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրներն ավանդական աղբյուրների ամենաշահավետ փոխարինողն են։

1․Սահմանե՛ք ջերմադինամիկական պարամետրը:

2. Ինչո՞վ են տարբերվում համակարգի ջերմադինամիկական (մակրոսկոպական) և մեխանիկական նկարագրման եղանակները:

3. Բերե՛ք մակրոսկոպական համակարգի օրինակ և նշե՛ք նրա վիճակը բնութագրող պարամետրերը:

4. Ո՞րն է ջերմային և մեխանիկական հավասարակշռությունների տարբերությունը:

5. Սահմանե՛ք ջերմադինամիկական պրոցեսը:

6. Ի՞նչ է ռելաքսացիայի ժամանակը:

7. Ինչո՞վ է բնութագրվում ջերմային հավասարակշռության վիճակը:

Ձևակերպել մոլեկուլային կինետիկ-տեսության հիմնական դրույթները։

Նյութը կազմված է ատոմներից և մոլեկուլներից

Ի՞նչ է ջերմային շարժումը

Ջերմային շարժումը միկրոմասնիկների պատահական, քաոսային շարժումն է, ինչպիսիք են ատոմները, մոլեկուլները և այլն:

Ի՞նչ կարգի մեծություններ են մոլեկուլների (ատոմների) չափերը և զանգվածները

Հաստատուն մեծություններ են

Ի՞նչ է զանգվածի  ատոմային միավորը (1զ․ա․մ)

C ատոմի զանգվածի 1/12 մասն է։

Ի՞նչ է հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը։

Ի՞նչ է նյութի քանակը և ինչ միավորով է այն արտահայտվում

Ֆիզիկական մեծություն , որը ցույց է տալիս նյութում պարունակվող միանման կառուցվածքյին մասնիկների քանակը։ Արտահայտվում է մոլ միավորով

Ի՞նչ է մոլային զանգվածը։

(M )մոլային զանգվածը քիմիական միացության զանգվածն է՝ բաժանված նրա նյութի քանակի վրա՝ չափված մոլերով։

Ինչպե՞ս է որոշվում m զանգվածով մարմնի նյութի քանակը։

n=m/M

Ո՞ր երևույթն են անվանում դիֆուզիա։

Դիֆուզիան զանգվածի փոխանցման երևույթ է, որի պատճառով ժամանակի ընթացքում քիմիական մասնիկների բաշխումը տարածության մեջ ավելի միատեսակ է դառնում:

(Diffusion is a mass transfer phenomenon that causes the distribution of a chemical species to become more uniform in space as time passes.)

Ինչպե՞ս է դիֆուզիայի արագությունը կախված ջերմաստիճանից։

Ավելի բարձր ջերմաստիճանները մեծացնում են էներգիան և մոլեկուլների շարժումը՝ մեծացնելով դիֆուզիայի արագությունը։ Ցածր ջերմաստիճանները նվազեցնում են մոլեկուլների էներգիան՝ նվազեցնելով դիֆուզիայի արագությունը։

Արդյոք հնարավո՞ր է դիֆուզիան գազերի և հեղուկների, գազերի և պինդ մարմինների, հեղուկների և պինդ մարմինների միջև։

Հեղուկ և պինդ մարմինների միջև միայն

Ո՞ր շարժումն են անվանում բրոունյան շարժում։

Բրոունյան շարժումը հեղուկի մեջ մասնիկների պատահական, անվերահսկելի շարժումն է, երբ դրանք անընդհատ բախվում են այլ մոլեկուլների հետ:

Ինչպե՞ս է բրոունյան մասնիկի շարժման ուժգնությունը կախված միջավայրի ջերմաստիճանից։

Ջերմաստիճանի բարձացման զուգընթաց բրոունյան շարժումն ուժգնանում է, բրոունյան մասնիկի` հաջորդական դիրքերը միացնող բեկյալը դառնում է ավելի ու ավելի խճճված և անկանոն:

Ինչո՞վ են պայմանավորված միջմոլեկուլային փոխազդեցության ուժերը։

Միջմոլեկուլային ձգողության և վանողության ուժերից։

Բացատրել սոսնձման երևույթը։

Ինչով են տարբերվում մոլեկուլների ջերմային շարժումները գազերում, հեղուկներում և պինդ մարմիններում։

Ինչ տարբերություններ կան  բյուրեղային  և ամորֆ պինդ մարմինների միջև։

Ինչպե՞ս է բացատրվում հեղուկների հոսելիությունը։

Անոթում պարունակվում է 3 մոլ հելիում։ Հելիումի քանի՞  մոլեկուլ կա անոթում։

Անոթում պարունակվում է 4 գ ջրածին։ Ջրածնի  քանի՞  մոլեկուլ կա անոթում։

Քանի՞ մոլեկուլ է պարունակվում ջրի գոլորշու 9 գ-ում։

20 սմ ²  մակերեսով մակերևույթը պատված է 1 մկմ հաստությամբ արծաթի շերտով։ Արծաթի քանի՞ ատոմ կա այդ շերտում։

2,4* 10^-5  սմ³  ծավալ ունեցող յուղի կաթիլը, տարածվելով ջրի մակերևույթով, կազմեց 0,6 դմ² մակերեսով միամոլեկուլ թաղանթ։ Որոշել յուղի մոլեկուլի տրամագիծը։

Որոշակի պայմաններում թթվածինն ունի 1,28 կգ/մ³  խտություն։ Ի՞նչ ծավալ կզբաղեցնի այդ պայմաններում 3 կմոլ թթվածինը։ 

Մեզ շրջապատող անսահման նյութական աշխարհը կոչվում է Տիեզերք:Տիեզերքում կանաստղեր, մոլորակներ, գալակտիկաներ, արբանյակներ և այլն ։

13.700.000.000 (13 միլիարդ 700 միլիոն )տարիներ առաջ տիեզերքը շատ փոքր էր՝ ատոմի չափ ևշատ տաք և որոշակի ժամանակ անց այն պայթում է և մոտ միլարդ վարկյանում այնվերածվում է մեծ ,անվերջ տիեզերքի։Մեր տիեզերքը առաջացել է սև անցքի մեջ ևգիտնակաները մտածում են որ մինչ տիեզերքի ստեղծվելը էլի տիեզերք է եղել։

Իսկ հիմա կխոսեմ արեգակնային համակարգի մասին։

Արեգակնային համակարգը գտնվում է Milky Way գալակտիկայում( հայերեն կոչվում է Ծիրկաթին)։ Արեգակնային համակարգը համակարգ է որի մեջ մտում է Արեգակը և 9 մոլորակները՝Մերկուրի , Վեներա, Երկիր,Մարս, Յուպիտեր, Սատուրն, Ուրան , Նեպտուն,Պլուտո, սակայն 2006 թ-ին Պլուտոն համարվեց թզուկ մոլորակ։Վերջին 4 մոլորակները (Յուպիտեր, Սատուրն, Ուրան , Նեպտուն) գազային մոլորակներ են և ավելիթեթև են քան մնացած 4-ը։Շատերը մտածում են որ Մերկուրին է ամենատաք մոլորակը, քանիոր այն ավելի մոտիկ է Արեգակին, բայց ոչ, իրականում Վեներան ավելի տաք է, պատճառնայն է որ իր մթնոլորտը պահում է ստացած ամբողջ ջերմությունը որ Վեներան չշարչի։

Մերկուրի

Մերկուրին  արևին ամենա մոտ մոլորակն է։Այն քարքրոտ է և նման է մեր Երկրի լուսնին։Մերկուրին ամենափոքր մոլորակն է իհարկե Պլուտոից հետո։Մերկուրի մոլորակը շատ դանդաղ է պտտվում այդ պատճառով այն հատվածը որտեղ որ արև է ընգնում ՝շատ տաք է,իսկ իսկ մյուս հատվածը ավելի սառն է։ Լույսին ջերմաստիճանը բարձրանում է 400 աստիճան C,իսկ գիշերը իջնում է 170 աստիճան C:Միլիոնավոր տարիներ առաջ երկնաքարերը ընգել են մոլորակի վրա և առաջացրել մեծ  և փոքր խառնարաններ։Ամենամեծ խառնարանը CalorisBasin է։

Բնական արբանյակ-չունի։

Վեներա

Վեներան համակարգի երկրորդ մոլորակն է որը մոտիկ է Արևին և Երկրին:Վեներանչափսերով հավասար է մեր երկրին։Արևից հետո Վեներան ամենա պայծառ մոլորակն էերկնքում։Վեներան ահավոր մոլորակ է այնտեղ ապրելու համար։Ատմոսֆերան շատ շատ ևշատ տաք է , որ անձրևը միանքամից գոլորշիանում է մինչև հասնելը գետնին։Վեներան ունիգունավոր ամպեր որոնք շատ թունավոր են ։Վեներան նաև կոչվում է առավոտյան կամերեկոյան աստղ։

Բնական արբանյակ չունի

Երկիր 

Երկիրը համկարգի միակ մոլորակն է որտեղ կյանք կա։Երկիրը ունի միայն մեկարբանյակ՝Լուսին։Առաջ մտածում էին որ Երկիրը տափակ է, բայց երբ ստեղծեցինաստղադիտակներ, գիտնականները բացահայտեցին որ Երկիրը գունդ է ։

Մարս 

Մարսը չորրորդ մոլորակն է ։Այն կոչվում է նաև կարմիր մոլորակ։Գիտնականները մտածում ենոր այնտեղ առաջ կյանք է եղել։Նրանք ջրի հետքեր են հայտնաբերել Մարսի վրա։Նաև կանշատ հրաբուխներ

Որոշեք ցրող ոսպնյակի օպտիկական ուժը, եթե նրա կեղծ կիզակետը գտնվում էոսպնյակից 200 սմ հեռավորության վրա:  

D = 1/F= 1/200=1/2=0,5

2. Ոսպնյակի օպտիկական ուժը 2 դպտր է: Ինչպիսի՞ ոսպնյակ է այն՝ հավաքող, թե՞ ցրող: Որքա՞ն է նրակիզակետային հեռավորությունը:

F = 1*D = 1*2 = 2

3.Ինչպիսի՞ն է ապակե երկգոգավոր ոսպնյակը:

 ցրող

իրական

կեղծ

հավաքող

4.Ինչպե՞ս է կոչվում այն կետը, որում ոսպնյակում բեկվելուց հետո հավաքվում են հավաքող ոսպնյակիգլխավոր օպտիկական առանցքին զուգահեռ ճառագայթները: 

5. Առարկայի բարձրությունը 70 սմ է, իսկ նրա պատկերի բարձրությունը 52 սմ:

Որքա՞ն է ոսպնյակի գծային խոշորացումը:

Г = h1/h = 70/52 = 1,3

6.Որքա՞ն է 0.8 մետր բարձրությամբ առարկայի պատկերի բարձրությունը, եթե ոսպնյակի գծայինխոշորացումը 2.5 է: Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:

h1 = Г*h = 0,8 * 2,5 = 2

1․ Քանի՞ անգամ պետք է մեծացնել լիցքերի միջև հեռավորությունը, որպեսզի նրանցից մեկի լիցքի մեծությունը 16 անգամ մեծացնելուց հետո նրանց փոխազդեցության ուժը մնա նույնը: 

4 անգամ

2․ Նկարում պատկերված երեք կետային լիցքերից որո՞նք են իրար ձգում: 

• A և B
• C և B
• A և C

3․ Քրոմի միջուկում կա 52 մասնիկ, դրանցից 28-ը նեյտրոններ են: Միջուկում քանի՞ պրոտոն կա: 

24 պրոտոն

4․ −5 նԿլ , −4 նԿլ և −3 նԿլ լիցքերով 3 միատեսակ գնդեր հպում են միմյանց, այնուհետև իրարից հեռացնում: Որքա՞ն կլինի յուրաքանչյուր գնդի ձեռք բերած լիցքը: 

(-5)+(-4)+(-3)=-12:3=-4

5․ Նկարում հոսանքի ո՞ր ազդեցությունն է պատկերված: 

• ջերմային
• մագնիսական
• քիմիական
• կենսաբանական

6․ Ո՞ր մասնիկների շարժումով է պայմանավորված էլեկտրական հոսանքը պղնձե հաղորդալարում: 

• բացասական իոնների
• դրական իոնների
• էլեկտրոնների
• նեյտրոններիվ

7․ Որքա՞ն ժամանակում հաղորդալարով կտեղափոխվի 24 Կլ լիցք, եթե հոսանքի ուժը նրանում 2.5 Ա է:

t=Q/a=24/2.5=9.6

t=9.6

8․ Ի՞նչ սարքերից է կազմված նկարում պատկերված էլեկտրական շղթան: 

• Ռեզիստոր
• Ամպերաչափ
• Մարտկոց
• Անջատիչ
• Լամպ

9․ Ջահի լամպի պարույրով յուրաքանչյուր 8 վայրկյանում անցնում է 2 Կլ լիցք: Ինչի՞ է հավասար հոսանքի ուժը լամպում:

I=Q/t=2/8=0.25

10․ Էլեկտրական սղոցը, որով անցնում է 10 Ա հոսանք 25 րոպեում կատարեց 5700 կՋ աշխատանք: Որքա՞ն է լարումը նրա սեղմակներին: 

U=A/I’t=5700/250=22,8

11․ Որքա՞ն է լարումը 0.4 կՕմ դիմադրություն ունեցող հաղորդչի ծայրերին, եթե նրանով անցնող հոսանքի ուժը 200 մԱ է: 

12․ Ռեզիստորով, որի ծայրերին կիրառված է 4 Վ լարում, 2 րոպեում անցել է 90 Կլ լիցք: Գտեք հաղորդչի դիմադրությունը: Պատասխանը գրեք ամբողջ թվի ճշտությամբ: 

.
U=4 վ.
t=2ր=120 վ.
q=90Կլ.
R=U/I.
I=q/t=90/120=0.75

ճշտությամբ: 

13․ Քանի՞ էլեկտրոն կանցնի 300 Օմ դիմադրություն ունեցող հաղորդալարով 50 վայրկյանի ընթացքում, եթե նրա ծայրերին կիրառվի 4.8 Վ լարում: Պատասխանը գրել հարյուրերորդականի ճշտությամբ: 

14․ Որքա՞ն է նկարում պատկերված շղթայի տեղամասով անցնող հոսանքի ուժը, եթե հաղորդիչներից առաջինի դիմադրությունը՝ R1 = 5 Օմ է, երկրորդինը՝ R2 = 5 Օմ: Լարումը տեղամասի ծայրերում՝ U = 60 Վ: 

R1+R2=5+5=10

U:10=60:10=6

15․ Շղթան կազմված է միմյանց հաջորդաբար միացված երեք հաղորդիչներից, համապատասխանաբար՝ 3 Օմ, 3 Օմ և 4 Օմ դիմադրություններով: Լարումը այդ տեղամասի ծայրերում 60 Վ է: Որոշեք լարում յուրաքանչյուր հաղորդչի ծայրերին: 

I=U:R1+R2+R3.
.
U1=18Վ.
U2=18Վ.
U3=24Վ

16․ Շղթան կազմված է միմյանց զուգահեռ միացված երեք լամպերից, համապատասխանաբար՝ 5 Օմ, 2 Օմ և 0.5 Օմ դիմադրություններով: Լարումը այդ տեղամասի ծայրերում՝ 60 Վ: Որոշեք յուրաքանչյուր լամպով և ամբողջ շղթայով անցնող հոսանքի ուժը: 

17․ 50 Օմ դիմադրություն ունեցող էլեկտրական փոշեկուլը միացրեցին 120 Վ լարման ցանցին: Որքա՞ն աշխատանք կկատարի նրանում հոսանքը 10 րոպեի ընթացքում:

18․ 3 Վ լարման և 4 Ա հոսանքի ուժի դեպքում գրասալիկի մարտկոցի լիցքավորումը տևեց 0.5 ժամ: Որոշե՛ք հոսանքի կատարած աշխատանքը այդ ընթացքում:

A=U•q
A=3•7200=21600Ջ
q=t•I
q= 1800•4=7200

19․ Էլեկտրական փոշեկուլի տեղեկագրում գրված է 127 Վ և 2.5 Ա: Որքա՞ն է նրա էլեկտրաշաժիչի հզորությունը: 

20․ Ջեռուցչում հոսանքի ուժը 2 Ա է, իսկ ցանցի լարումը, որին նա միացված է 120 Վ է: Որքա՞ն ժամանակում այն կարող է եռացնել 0.5 կգ զանգվածով 5 °C ջերմաստիճանի ջուրը: Ընդունել, որը ջուրը եռում է 100 °C ջերմաստիճանում, իսկ նրա տեսակարար ջերմունակությունը՝ cջուր =4200 Ջ/կգ°C