Մխիթարյան միաբանությունը հիմնադրվեց Հունաստանի Մեթոն բերդաքաղաքում, որըենթակա էր Վենետիկի Հանրապետությանը։ Նրանց հիմնական գործունեություն է ծավալել 2 ուղղությամբ՝ կրոնական-կաթոլիկական և հայագիտական-բանասիրական։Մխիթարյանները շատ են աշխատել հայ գրականությունը պահպանելու համար։ Վենետիկումև Վիեննայում հիմնեցին վանական դպրոցներ, որոնք հիմնականում հոգևորներ ենպատրաստել։ Մխիթարյաններն ունեցել են դպրոցներ նաև այլ քաղաքներում, որտեղ ապրելեն շատ հայեր։ Նրանք թարգմանել են և հրատարակել են բազմաքանակ հայկականգրականության աշխատանքներ։ Վիեննայի և Վենետիկի Մխիթարյանների վանքերումպահվում են 4000-ի չափ ձեռագրեր, տասնյակ հազարավոր հնագույն տպագրություններիցմինչև մեր օրերում լույս տեսած հայերեն գրքեր։ Մխիթարյաններըհայ մշակույթը պահպանելուհամար որոշեցին պահպանել հայ գրականությունը, որի մեջ ընդգրկեցին հայ գրականությանբոլոր ոլորտները՝ պատմագրություն, հնագրություն, աշխարհագրություն, լեզվաբանություն ևայլն։
Month: February 2022
Անունների նշանակություն
Էլիզ (Էլիզա) – եբր. Եղիսաբեթ անվան կրճատ ձեվերից մեկն է, որ մեզ մոտ գործածվում էիբրեվ ինքնուրույն անձնանուն
Վահագն – հայոց դիցաբանության ամպրոպի աստվածն էր: Այն համապատասխանում էրհունաց Հերակլեսին: Նշանակում է <ամենաթափանց հուր>:
Մարիամ (Մարիա) – եբր. Maryam , որ նշանակում է <աստծուց սիրված>,<դառնության ծով> կամ <ծովային աստղ>:
Հայկ – հայկ. մեր ազգի նահապետի հնագույն դիցաբանական անուն է, որ բացատրվում էիբրեվ <հսկա>, քանի որ նա հաղթեց ամեհի Բելին, ով Նեռի խորհուրդն էր կրում, քանզի նաապստամբել էր Աստծո դեմ ու Բաբելոնի աշտարակաշինություն էր ձեռնարկել:
Անդրանիկ -հայկ․ անդրանիկ բառից որ նշանակում է <ավագ> , <առաջին> կամ <երեց>
Հայրապետ – հայկ. Եկեղեցու հայրապետ (կաթողիկոս) բառն է, որ գործածվում է իբրեվանձնանուն:
Կարինե (Կարինա) – ըստ Հ. Աճառյանի Գայիանե անվան աղավաղված ձեվն է: Բայց հավանաբար առաջացել է Կարին քաղաքի անունից:
Աննա – եբր. նշանակում է <շնորհալի>, <պարգեվատուր> կամ <ողորմասիրտ>: Կա նաեվ փաղաքշական Անիկ ձեվը:
Աստղիկ – հայկ. աստղ բառից՝ իկ փաղաքշական ածանցով:
Ասյա – հայկ. Ասյա աշխարհամաս:
Ազատուհի – հայկ. Ազա անվան իգական ձեվն է ուհի ածանցով:
Մացակ – հայկական Մնացական անվան կրճատ ձեվն է: Գործածական է իբրեվ ինքնուրույն անուն:
Ռիմա – լատ. նշանակում է <գեղեցկուհի> կամ <դուրեկան>:
Քրիստինե – հուն. Khristine անունից, որ ունեն քրիստոնյա ազգերից շատերը, այդ թվում եվ հայերը:Նշանակում է <Քրիստոսին վնիրյալ կին>:
Խոսքի մշակույթ (անհատական աշխատանք)
Ուղղական հոլովը բառի ուղիղ, անփոփոխ ձևն է:
Սեռական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որին պատկանում կամ վերաբերում է որևէ բան: Սեռական հոլովը կազմելիս բառը փոփոխվում է:
Տրական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որին տրվում կամ մոտենում է մի բան:
Հայցական հոլովը ցույց է տալիս այն անձը կամ առարկան, որն իր վրա է կրում ենթակայի գործողությունը:
Բացառական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որից բխում, ծագում կամ սկսվում է գործողությունը:
Գործիական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որով կատարվում է գործողությունը:
Ներգոյական հոլովը ցույց է տալիս այն տեղը, որտեղ կամ որի ներսում կատարվում է գործողությունը:
Ուղղական՝ ո՞վ, ի՞նչ – գիրք, երեխա
Սեռական՝ ո՞ւմ, ինչի՞ – գրքի, երեխայի
Տրական՝ ո՞ւմ, ինչի՞ն – գրքին, երեխային
Հայցական՝ ու՞մ, ի՞նչը – գիրքը, երեխային
Բացառական՝ ումի՞ց, ինչի՞ց – գրքից, երեխայից
Գործիական՝ ումո՞վ, ինչո՞վ – գրքով, երեխայով
Ներգոյական՝ ո՞ւմ մեջ, ինչի՞ մեջ կամ ինչո՞ւմ – գրքում, երեխայի մեջ
Առաջադրանքներ
- Հոլովել քաղաք, աղջիկ, քույր , տուն բառերը:
Ուղական–քաղաք, աղջիկ, քույր , տուն բառերը:
Սեռական–քաղաքի, աղջկա, քրոջ , տան
Տրական–քաղաքին, աղջկան, քրոջը , տանը
Հայցական–քաղաք(ը), աղջիկը, քույրը , տունը
Բացառական–քաղաքից, աղջկանից, քրոջից , տնից
Գործիական–քաղաքով, աղջկանով, քրոջով, տնով
Ներգոյական–քաղաքում, աղջկա մեջ, քրոջ մեջ , տանը(տան մեջ)
- Որոշեք, թե որ հոլովով են դրված ձեռքից, փայտով, երկրին, աշխարհում, գոյականները:
ձեռքից-բացառական, փայտով-գործիական, երկրին-տրական, աշխարհում-ներգոյական
- Որոշեք, թե ընդգծվածբառերը որ հոլովով են դրված:
Հայրենիքից (բացառական)հեռու ապրող մարդը միշտ տխուր և միայնակ է:
Դամիշքեղշինություն էր, որը գտնվում էր քաղաքից (բացառական)հեռու բլրի(սեռական) ՝վրա:
Մոտենալով կարկաչուն գետակին (տրական)տղան փայտով (գործիական)ստուգեց խորությունը և զգուշորեն ոտքը մտցրեց ջրի (սեռական)մեջ:
Երկնքի (սեռական)կապույտ անդորրության մեջ երևում էին արևի առաջին շողերը(հայցական), որոնք ավետում էին պայծառ օր:
- Հոլովել օր, քաղաք, ընկեր, ձի, , մայր, աշուն, գլուխ, բնություն բառերը:
Ուղղական-օր, քաղաք, ընկեր, ձի, մայր, աշուն, գլուխ, բնություն
Սեռական-օրվա, քաղաքի, ընկերոջ, ձիու, մոր, աշնան, գլխի, բնության
Տրական-քաղաքին, ընկերոջը, ձիուն, մորը, աշնանը, գլխին, բնությանը
Հայցական-օրը, քաղաքը, ընկերը, ձին, մայրը, աշունը, գլուխը, բնությունը
Բացառական-օրվանից, քաղաքից, ընկերոջից, ձիուց, մորից, աշնանից, գլխից, բնությունից
Գործիական-օրով, քաղաքով, ընկերով, ձիով, մորով, աշունով, գլխով, բնությունով
Ներգոյական-օրվա մեջ, քաղաքում, ընկերոջ մեջ, ձիու մեջ, մոր մեջ, աշնան, գլխում, բնությանմեջ։
- Բացատրի՛ր դարձվածքները բառարանի օգնությամբ:
Իրար սրտից ջուր խմել –Իրար հաճելի վարմունք ունենալ
Հազար մաղով անցկացրած –փորձառու
Հիվանդի համար ջուր բերող – դանդաղաշարժ մարդ
Գլխին կրակ թափել –բարկությունը զեղել
Կանաչ-կարմիրը կապել –պսակել
Կոպեկի համար մեռած – քձիփ մարդ
Ուրիշի բնում ձու ածել – օգուտը տալ ուրիշին
Ոտքի կոխան դարձնել – ոտքերի տակ տալ
Փուշը մատից հանել –նեղության պահին օգնության գալ
Գրքի մի երեսը կարդալ —Հարցին միակողմանիորեն մոտենալ
Էլիզա Այվազյան 