Պատրաստվե՛ք ներկայացնելու՝
Թեմա 3. «Հայկական մշակույթը Ք.ա. 9-3-րդ դարերում»՝
ա/ Վանի թագավորության նյութական մշակույթը /Ք.ա. 9-7-րդ դարեր/
բ/ Վանի թագավորության հոգևոր մշակույթը /Ք.ա. 9-7-րդ դարեր/
գ/ Հայկազուն Երվանդականների ժամանակաշրջանի մշակույթը /բանավոր, էջ 85-94, նաև այլ աղբյուրներ/.
Առաջադրանք.
1. Ի՞նչ մշակույթ ձևավորվեց Վանի թագավորության շրջանում:
Վանի թագավորության ժամանակներից պահպանվել ենժայռափոր որմնանկարներ,շինություններ, խորշեր և այլն։ Դրանց մի մասը պաշտամունքայինբնույթ է կրել և կոչվել է «Խալդիի դռներ», օրինակ նշանավոր Վանի «Մհերի դուռ» անվանումըստացած ժայռախորշը։ Աստիճանները տանում էին դեպի խորշի մուտքը, իսկ ստորոտումգտնվում էր պաշտամունքային ստորգետնյա մի այլ շինություն։ Այդ խորշը հայտնի էկրոնական բնույթի սեպագիր արձանագրությամբ, որը փորագրվելէ Իշպուինիի և Մենուայի օրոք։ Լայն ճանաչում են ստացել նաև Վանի ժայռի մեջ փորվածարհեստական անձավները և ընդարձակ շինություններր։
2. Ներկայացրե՛ք Վանի թագավորության գրային համակարգը:
հորիզոնական գրության դեպքում՝ վերից վար ։ Մեզ են հասել մոտ 1500 արձանագրություններև մեհենանշաններ։ Վերծանության առաջին արդյունքների հիման վրա ենթադրվում է, որհիերոգլիֆային համակարգի լեզուն եղել է հնագույն հայերենը։
Սեպագիր արձանագրությունները միատիպ են և հաղորդում են թագավորների ձեռնարկածարշավանքների և շինարարական աշխատանքների մասին։ Այդ արձանագրություններիթարգմանությունը կապված է զգալի դժվարությունների հետ և լիակատար ու վերջնականհամարվել չի կարող։
3. Նկարագրե՛ք Հայոց հին դիցարանը /բլոգային աշխատանք/.
Հայոց դիցարանը զարգացման, աստվածությունների կանոնակարգման բարձր աստիճան է թևակոխում համահայկական պետությունների ձևավորման և ամրապնդման ժամանակաշրջանում: Վանի թագավորության պետական կրոնը հիմնված է եղել այդ երկրի բնակչության և այլցեղերի կրոնական պատկերացումների վրա, որոնք ի մի են բերվել ու կանոնավորվել ենպետության կողմից՝ արձանագրվելով «Մհերի դռան» վրա։ Սակայն Վանի թագավորությանկրոնի այդ ժայռափոր խմբագրությունը վերջնական չի կարող համարվել, քանզի երիտասարդպետության քաղաքական ու մշակութային առաջընթացին զուգահեռ զարգացում էր ապրումնաև կրոնը․ նոր աստվածություններ էին անցնում դիցարան՝ իրենց հետ բերելով նորկրոնական պատկերացումներ։ Հատկանշական է, որ թագավորության դիցարանում առկաբազմաթիվ աստվածությունների ու «սրբությունների» առկայության պայմաններում ամենապաշտելի աստվածը Խալդին էր, որը հաճախ դիցարանին հաղորդում էր միաստվածությանհատկանիշներ։
Էլիզա Այվազյան 