Էլիզա Այվազյան

Էլիզ (Էլիզա) – եբր. Եղիսաբեթ անվան կրճատ ձեվերից մեկն է, որ մեզ մոտ գործածվում էիբրեվ ինքնուրույն անձնանուն

Վահագն – հայոց դիցաբանության ամպրոպի աստվածն էր: Այն համապատասխանում էրհունաց Հերակլեսին: Նշանակում է <ամենաթափանց հուր>:

Մարիամ (Մարիա) – եբր. Maryam , որ նշանակում է <աստծուց սիրված>,<դառնության ծով> կամ <ծովային աստղ>:

Հայկ – հայկ. մեր ազգի նահապետի հնագույն դիցաբանական անուն է, որ բացատրվում էիբրեվ <հսկա>, քանի որ նա հաղթեց ամեհի Բելին, ով Նեռի խորհուրդն էր կրում, քանզի նաապստամբել էր Աստծո դեմ ու Բաբելոնի աշտարակաշինություն էր ձեռնարկել:

Անդրանիկ -հայկ․ անդրանիկ բառից որ նշանակում է <ավագ> , <առաջին> կամ <երեց>

Հայրապետ – հայկ. Եկեղեցու հայրապետ (կաթողիկոս) բառն է, որ գործածվում է իբրեվանձնանուն:

Կարինե (Կարինա) – ըստ Հ. Աճառյանի Գայիանե անվան աղավաղված ձեվն է: Բայց հավանաբար առաջացել է Կարին քաղաքի անունից:

Աննա – եբր. նշանակում է <շնորհալի>, <պարգեվատուր> կամ <ողորմասիրտ>: Կա նաեվ փաղաքշական Անիկ ձեվը:

Աստղիկ – հայկ. աստղ բառից՝ իկ փաղաքշական ածանցով:

Ասյա – հայկ. Ասյա աշխարհամաս:

Ազատուհի – հայկ. Ազա անվան իգական ձեվն է ուհի ածանցով:

Մացակ – հայկական Մնացական անվան կրճատ ձեվն է: Գործածական է իբրեվ ինքնուրույն անուն:

Ռիմա – լատ. նշանակում է <գեղեցկուհի> կամ <դուրեկան>:

Քրիստինե – հուն. Khristine անունից, որ ունեն քրիստոնյա ազգերից շատերը, այդ թվում եվ հայերը:Նշանակում է <Քրիստոսին վնիրյալ կին>:

Խմելու ջուրը, որը մատակարարվում է մեր տներին, գալիս է կամ մակերևութային կամ ստորերկրյա ջրերի աղբյուրից: Մակերեւութային ջրերը հավաքվում են առուներում, գետերում, լճերում և ջրամբարներում։ Ստորերկրյա ջուրը ջուր է, որը գտնվում է գետնի տակ, որտեղ այն հավաքվում է ժայռերի ծակոտիներում և տարածություններում և ստորգետնյա ջրատար հորիզոններում: Ջրի աղտոտումը տեղի է ունենում, երբ թունավոր նյութերը մտնում են ջրային մարմիններ, ինչպիսիք են լճերը, գետերը, օվկիանոսները և այլն, լուծարվելով դրանց մեջ, պառկելով ջրի մեջ կամ նստում են մահճակալին: Սա վատացնում է ջրի որակը: Այս աղետը ոչ միայն ջրային էկոհամակարգերի համար է, այլ աղտոտիչները նաև թափանցում են և հասնում ստորերկրյա ջրերին, որոնք կարող են հայտնվել մեր տնային տնտեսություններում՝ որպես աղտոտված ջուր, որը մենք օգտագործում ենք մեր ամենօրյա գործունեության մեջ, ներառյալ խմելու համար: Ջրի աղտոտումը առաջացնում է բազմաթիվ ջրային վարակիչ հիվանդություններ, որոնք վարակի ֆեկալ-բերան ճանապարհի արդյունք են: Ջրի աղտոտվածության հետևանքով առաջացած առողջության ռիսկերը ներառում են տարբեր հիվանդություններ, ինչպիսիք են քաղցկեղը, փորլուծությունը, շնչառական հիվանդությունները, նյարդաբանական խանգարումները և սրտանոթային հիվանդությունները: Ինչպե՞ս լուծել ջրի աղտոտվածությունը: Ինչպե՞ս կարելի է կանխել ջրի աղտոտումը: Ահա ջրի աղտոտման լուծումների ցանկը.

1. Կեղտաջրերի մաքրումը բաղկացած է կեղտաջրերից աղտոտիչների հեռացումից ֆիզիկական, քիմիական կամ կենսաբանական գործընթացի միջոցով: Որքան արդյունավետ են այդ գործընթացները, այնքան ջուրն ավելի մաքուր է դառնում:

2. Կանաչ գյուղատնտեսություն Գլոբալ առումով, գյուղատնտեսությունը կազմում է ջրային ռեսուրսների 70%-ը, ուստի կարևոր է ունենալ կլիմայական բարենպաստ մշակաբույսեր, արդյունավետ ոռոգում, որը նվազեցնում է ջրի և էներգաարդյունավետ սննդի արտադրության կարիքը: Կանաչ գյուղատնտեսությունը նույնպես կարևոր է ջուրը ներթափանցող քիմիական նյութերը սահմանափակելու համար:

3. Հեղեղաջրերի կառավարում Հեղեղաջրերի կառավարումը անձրևաջրերի կամ հալված ձյան հոսքը փողոցներ, սիզամարգեր և այլ վայրեր նվազեցնելու ջանքերն է և ջրի որակի բարելավումը», ըստ ԱՄՆ Շրջակա միջավայրի պաշտպանության գործակալության (EPA): Կարևոր է խուսափել աղտոտիչներից ջուրը աղտոտելուց և օգնում է ջուրն ավելի արդյունավետ օգտագործել:

4. Օդի աղտոտվածության կանխարգելում Օդի աղտոտվածությունը ուղղակիորեն ազդում է ջրի աղտոտման վրա, քանի որ մարդու կողմից առաջացած CO2 արտանետումների 25%-ը կլանում է օվկիանոսները: Այս աղտոտումը առաջացնում է մեր օվկիանոսների արագ թթվայնացումը և սպառնում է ծովային կյանքին և մարջաններին: Օդի աղտոտվածության կանխարգելումը դա թույլ չտալու լավագույն միջոցն է:

5. Պլաստիկ թափոնների կրճատում Մեր օվկիանոսների պլաստիկի 80%-ը ցամաքային աղբյուրներից է: Մեր օվկիանոս ներթափանցող պլաստիկի քանակը նվազեցնելու համար մենք պետք է և՛ գլոբալ պլաստիկի օգտագործումը կրճատենք, և՛ բարելավել պլաստիկ թափոնների կառավարումը:

6. Ջրի պահպանում Առանց ջրի խնայողության մենք շատ հեռու չենք գնա. Այն առանցքային է համոզվելու համար, որ աշխարհն ավելի լավ հասանելիություն ունենա մաքուր ջրին: Դա նշանակում է գիտակցել, որ ջուրը սակավ ռեսուրս է, համապատասխանաբար հոգ տանել դրա մասին և կառավարել այն պատասխանատու կերպով:

Ժամկետը՝ Դետեմբեր

Դասարաններ՝ 9-12-րդ դասարաններ

Նպատակը՝ Հետազոտական աշխատանքի միջոցով ավելի ակնառու դարձնել սովորողների առաջադիմության տվյալները:Համեմատականներ անցկացնելով այլ սովորողների հետ, սովորողի մոտ մրցակցության որակներ արթնացնել,այդպիսով խթանելով նրա ուսումնական առաջադիմության տեմպը:

Ընթացքը՝Սովորողներից յուրաքաչյուրը ընտրում է որևէ առարկա, և իր հետ սովորող համադասարանցի: Այդ առարկայի համար սովորողներից յուրաքանչյուրը ստացել է գնահատական՝ սեպտեմբերից-նոյեմբեր: Վերցնում է այդ տվյալները և յուրաքանչյուր սովորողին համապատասխան միջին գնահատականն է հաշվում:

Աբրահամյան Մելինե , գրականություն- (6+8+4)։3=6

Հակոբյան Սառա- (5+5+6):3=5,3

Մարտիրոսյան Սյուզի-(7+8+8):3=7,6

Բաբայան Զառա-(6+6+6):3=6

Մանուկյան Կարինա(8+8+8):3=8

Մինասյան Լիլիթ-(7+7+7):3=7

Տեր-Պետրոսյան Սաթինե-(8+8+7):3=7,6

Ապիտոնյան Ալիս-(7+7+0):3=4,6

՝ հեռավար-առցանց-ընտանեկան դպրոց

Թեմա 1. Արևելքի 1-ին պետությունները.
ա/ Եգիպտոս
բ/ Համաեգիպտական պետությունը /Համաշխարհային պատմություն-10, էջ 7-9, 13-15, նաև այլ աղբյուրներ/.

Առաջադրանք.
1. Ի՞նչ ազդեցություն են ունեցել աշխարհագրական պայմանները եգիպտական քաղաքակրթության ձևավորման վրա.

Եգիպտոսը սահմանակից է Լիբիային,Սուդանին, Իսրայելին և Պաղեստինյանինքնավարությանը նաև ունի ծովային սահման Սաուդյան Արաբիայի և Հորդանանի հետ։Հյուսիսում ողողվում է Միջերկրական, արևելքում՝ Կարմիր ծովի ջրերով։ Եգիպտոսի ամբողջտարածքով՝ հարավից հյուսիս, հոսում է աշխարհի ամենխոշոր երկու գետերից մեկը՝ Նեղոսը։Նեղոսով ոռոգվող հողերը տարին մի քանի անգամ բերք էին տալիս, այսինքն գետը սնունդն էլէր ապահովում։ Գետի հովտում օգտակար հանածոներ չկային, բայց հարևան շրջաններըհարուստ են մետաղահանքերով։
Եգիպտոսը ունի ելք դեպի Միջերկրական ծով, որը մեծ օգուտ է ։ 

2. Ներկայացրե՛ք փարավոն Ռամզես 2-րդի իրականացրած բարեփոխումները /բլոգային աշխատանք/.

Ռամզես II-ի կառավարման սկզբի ամիսներից պահպանվել են գերեվարման պատկերները։Նա  մասնակցել է Նուբիայի ապստամբությունը ճնշելու համար մղվող պայքարին։ Այսարշավանքի ընթացքում, ընդամենը մեկ, նոսր բնակեցված շրջանում 7000 մարդ է զոհվել։Պահպանվել են նաև լիբիացիների դեմ տարած հաղթանակի պատկերներ:Կառավարման 2-րդ տարում, Ռամզես II-ը հաղթանակ է տանում Շերդանի ծովահենների նկատմամբ։Շերդանի գերիներով համալրում են եգիպտական զորքերի շարքերը, որոնք հետագայումփարավոնին ծառայելով, մարտնչում են Սիրիայի և Պաղեստինի դեմ մղվող մարտերիառաջին շարքերում։

Աղբյուրը՝ Համաշխարհային պատմություն-10.
https://lib.armedu.am/resource/1755

Թեմա 5. «Մեծ Հայքի Արտաշեսյանների թագավորությունը».
ա/ Հարստության հիմնումը՝ Արտաշես 1-ին
բ/ Հայաստանը Աշխարհակալ տերություն՝ Տիգրան 2-րդ Մեծ
գ/ Ռազմաքաղաքական նոր իրադրությունը Առաջավոր Ասիայում / բանավոր, էջ 58-75, նաև այլ աղբյուրներ/.

Առաջադրանք.
1. Օգտվելով տարբեր աղբյուրներից՝ պատրաստե՛ք նյութ՝ ներկայացնելով Արտաշես 1-ինին որպես ռազմական և քաղաքական գործչի:

2. Համառոտ ներկայացրե՛ք Արտաշես 1-ինի իրականացրած բարեփոխումները և գնահատե՛ք դրանց նշանակությունը:

Նա կատարել է հողային բարենորոգումներ, մեղմել հողատերերի և գյուղական համայնքներիմիջև ստեղծված հակասությունները։ Պահպանվել են գյուղերի և ագարակների հողաբաժանսահմանաքարերից մի քանիսը, որոնք ունեն Արտաշես Ա անունով արամեերենարձանագրություններ։ Արտաշես Ա երկիրը վարչականորեն բաժանել է 120 ստրատեգիաների, որոնք կառավարել են ստրատեգոսները։ Արտաշես Ա մեծացրել ևկանոնավորել է բանակը, այն բաժանել չորս կողմնապահ զորավարությունների։ Խրախուսել էքաղաքաշինությունը, գիտության և արվեստի զարգացումը։ Նրա ժամանակ կառուցվելէ Արտաշատ մայրաքաղաքը։ Վախճանվել է ծեր հասակում։ Գահը ժառանգել է ավագորդին՝ Արտավազդ Ա: Արտաշեսի ջանքերով Հայաստանը դարձավ ընդարձակ և ուժեղպետություն։ Արտաշեսի վերափոխիչ գործունեության մեջ կարևոր տեղ է գրավում Արտաշատմայրաքաղաքի հիմնադրումը։ Արևելքում տարածված սովորույթ էր, որ նոր արքայատոհմիհիմնադիրը, գահ բարձրանալով, նոր մայրաքաղաք էր կառուցում։ Արտաշատը կառուցում էմոտ Ք.ա. 185 թվականին Արարատյան դաշտում՝ Երասխ և Մեծամոր գետերի ջրկիցում։Արտաշեսը կառուցել է նաև Զարեհավան, Զարիշատ քաղաքները և այլն։

2. Ներկայացրե՛ք Արտաշատի պայմանագիրը: Փորձե՛ք գնահատել այն
/գրավոր-բլոգային աշխատանք/.

Արտաշատի պայմանագիրը կնքվել է Գնեոս Պոմպեոսի և Տիգրան Մեծի միջև Ք․ա․ 66 թ․ որի  կետերն էին՝

• Ավարտվում էր հայ-հռոմեական պատերազմը ։
• Հայաստանը հօգուտ Հռոմեական հանրապետության հրաժարվում էր Միջերկրականծովի ափերից։
• Մեծ Հայքն իր 15 նահանգներով և Գոդերձական կուսակալական շրջաններովպահպանվում էր որպես անկախ պետություն:
• Ծոփքն անջատվում էր Մեծ Հայքից և դառնում էր առանձին պետություն: Այստեղթագավոր էր հաստատվում Տիգրան Կրտսերը՝ պայմանով, որ Տիգրան Բ-ի մահից հետոՄեծ Հայքն ու Ծոփքը դարձյալ միավորվելու էին մեկ պետության մեջ՝ Տիգրան Կրտսերիգահակալության ներքո: Սակայն Տիգրան Կրտսերի կալանավորման և Հռոմգերեվարվելու պատճառով Ծոփքը ևս մնում է Մեծ Հայքի կազմում։
• Մեծ Հայքը Հռոմին վճարում է ռազմատուգանք 6000 արծաթյա տաղանդի չափով, յուրաքանչյուր հռոմեական զինվորին՝ 50 դրամքե, յուրաքանչյուր հարյուրապետին՝ 100 դրամքե, իսկ յուրաքանչյուր զինվորական տրիբունին՝ մեկ դրամքե։ Հատկանշական է, որռազմատուգանքի գումարը վճարվելու էր Ծոփքի արքայական գանձարաններից:

Նաև Հայաստանը հայտարարվում էր «Հռոմեական ժողովրդի բարեկամ և դաշնակից»:

Արտաշատի պայմանագիրը Տիգրան Մեծի դիվանագիտական հաջողությունն էր: Պահպանվեց Հայաստանի պետական անկախությունը։