ձևավորել միկրոմասնիկների չափերը, զանգվածները գնահատելու կարողություններ, գազային օրենքների ուսումնասիրման միջոցով զարգացնել փորձարարական արդյունքներն ընդհանրացնելու, օրինաչափություններ տեսնելու, եզրահանգումներ կատարելու կարողություններ, զարգացնել գիտելիքները ոչ ստանդարտ իրավիճակներում կիրառելու կարողություններ:
Կարողանալ սահմանել իդեալական գազի հասկացությունը, արտածել մոլեկուլային-կինետիկ տեսության հիմնական հավասարումը, մոլեկուլների քաոսային շարժման միջին կինետիկ էներգիայի բանաձևը: Իմանալ իդեալական գազի օրեքները (Բոյլ-Մարիոտի, Գեյ-Լյուսակի, Շառլի) արտահայտող բանաձևերը, Մենդելեև-Կլապեյրոնի հավասարումը: Կարողանալ նկարագրել իդեալական գազի օրենքները լուսաբանող փորձեր, գազային օրենքները մեկնաբանել մոլեկուլային-կինետիկ տեսության տեսանկյունից, կատարել համապատասխան եզրահանգումներ, պատկերել գազային օրենքներն արտահայտող գրաֆիկները, բացատրել բացարձակ ջերմաստիճանի ֆիզիկական իմաստը:
Դասի ընթացք՝
Համակարգի վիճակի փոփոխությունը հաստատուն ջերմաստիճանում կոչվում է իզոթերմ պրոցես։
Տրված քանակով գազի ճնշման և ծավալի արտադրյալն իզոթերմ պրոցեսում հաստատուն է։
pV=const ,երբ m=const ,t=const (Բոյլ-Մարիոտի օրենքի գրաֆիկական պատկերումը)
Ջերմադինամիկական համակարգի վիճակի փոփոխությունը հաստատուն ճնշման դեպքում կոչվում է իզոբար պրոցես։
Տվյալ քանակով գազի ծավալն իզոբար պրոցեսում ջերմաստիճանից կախված փոփոխվում է գծային օրենքով։
ΔV=α V0t, V=V0 (1+αt), α =1/2730 C
Բոլոր գազերը 10C-ով իզոբար տաքանալիս իրենց ծավալը մեծացնում են 00C-ում ունեցած ծավալի 1/273 մասի չափով.
Համակարգի վիճակի փոփոխությունը հաստատուն ծավալի դեպքում կոչվում է իզոխոր պրոցես։
ΔP=α P0t, P=P0 (1+αt), α =1/2730 C
Իդեալական գազ կոչվում է այն համակարգը, որի մասնիկների միջև ձգողության ուժերը բացակայում են, իսկ վանողության ուժերը դրսևորվում են գազի մասնիկների բախումների ձևով: Իդեալական գազի մասնիկների չափերը ձգտում են զրոյի։
Այն սահմանային ջերմաստիճանը, որի դեպքում իդեալական գազի ծավալը հավասարվում է զրոյի, կոչվում է բացարձակ զրո ջերմաստիճան: Ըստ Ցելսիուսի սանդղակի, բացարձակ զրոն –2730C է: T=t+273
Ջերմադինամիկական համակարգի վիճակը բնութագրող պարամետրերի միջև կապը կոչվում է վիճակի հավասարում։
Տրված քանակով իդեալական գազի ճնշման և ծավալի արտադրյալի հարաբերությունը գազի բացարձակ ջերմաստիճանին հաստատուն մեծություն է և կախված չէ գազի վիճակից։
Դեմոկրատիա Կառավարման այն ձևը, որի ժամանակ իշխանությունը գտնվում է ժողովրդական լայն զանգվածների ձեռքում: Որևէ կարգի կոլեկտիվի ղեկավարման գործում ամբողջ կոլեկտիվի մասնակցության ու գործուն ազդեցության ապահովում: (մինչհեղափոխական) Հասարակության միջին և ստորին խավերը, ժողովուրդ:
Մոնարխիա Պետական կառավարման համակարգ, երբ պետության մեջ բարձրագույն իշխանությունը մեկ անձի՝ միապետի ձեռքում է, միապետություն:
Օլիգարխիան Օլիգարխ, քաղաքական համակարգում գործող մեծահարուստ, ով մեծ ազդեցություն ունի քաղաքական որոշումների ընդունման վրա։ Օլիգարխների և օլիգարխիայի մասին առաջին հիշատակումներից մեկը տեղ է գտել անանուն հեղինակի «Տարեց օլիգարխը» աշխատությունում
Կլեպտոկրատիա Ավազակապետություն, գողապետություն, կլեպտոկրատիա, քաղաքական համակարգ, որը կոռուպցիայի և պետական հարստության վատնման միջոցով իշխանությունը ծառայեցնում է անձնական կամ խմբակային շահին։ Ավազակապետական իշխանությունները հիմնականում լինում են դիկտատուրաներ։
Տիրանիա Բռնությամբ իշխանությունը զավթած և միանձնյա կառավարող անձ, որի իշխանությունը կոչվել է տիրանիա:
Match the titles with the paragraphs.
1. Perfect for a quiet holiday
2. Land of nature wonders
3. Bad for animals
4. A visit to the zoo
5. Perfect for an active holiday
6. Difficult start
7. New perspectives
8. New rules to follow
A. The mountains of Scotland (we call them the Highlands) are a wild and beautiful part of Europe. A golden eagle flies over the mountains. A deer walks through the silence of the forest. Salmon and trout swim in the clean, pure water of the rivers. Some say that not only fish swim in the deep water of Loch Ness. Speak to the people living by the Loch. Each person has a story of the monster, and some have photographs. 2
B. Tresco is a beautiful island with no cars, crowds or noise — just flowers, birds, long sandy beaches and the Tresco Abbey Garden. John and Wendy Pyatt welcome you to the Island Hotel, famous for delicious food, comfort and brilliant service. You will appreciate superb accommodation, free saunas and the indoor swimming pool. 1
C. The Camel and Wildlife Safari is a unique mixture of traditional and modern. Kenya’s countryside suits the Safari purposes exceptionally well. Tourists will have a chance to explore the bush country near Samburu, to travel on a camelback or to sleep out under the stars. Modern safari vehicles are always available for those who prefer comfort.5
D. Arrival can be the hardest part of a trip. It is late, you are road-weary, and everything is new and strange. You need an affordable place to sleep, something to eat and drink, and probably a way to get around. But in general, it’s a wonderful trip, full of wonderful and unusual places. Whether it is the first stop on a trip or the fifth city visited, every traveler feels a little overwhelmed stepping onto a new street in a new city. 6
E. No zoo has enough money to provide basic habitats or environments for all the species they keep. Most animals are put in a totally artificial environment, isolated from everything they would meet in their natural habitat. Many will agree that this isolation is harmful to most of the zoo inhabitants, it can even amount to cruelty. 3
F. A new London Zoo Project is a ten-year project to secure the future for the Zoo and for many endangered animals. The plan has been devised by both animal and business experts to provide world-leading accommodation for all our animals, to more fully engage and inform people about conservation issues, to redesign certain aspects of Zoo layout. 4
G. Leave-no-trace camping is an increasingly popular approach to travel in wilderness areas. As the term suggests, the goal is for the camper to leave as little impact as possible on the place he is visiting. One of its mottos is “Take nothing but pictures. Leave nothing but footprints.” Its simplest and most fundamental rule is: pack it in, pack it out, but it goes beyond that. 8
II. Insert the sentences given below into the spaces A – F
Scotland Yard
Scotland Yard is the headquarters of the Metropolitan Police in London. To most people, its name immediately brings to mind the picture of a detective — cool, efficient, ready to track down any criminal, or a helmeted police constable — A that familiar figure of the London scene and trusty helper of every traveler from overseas.
Scotland Yard is situated on the Thames Embankment close to the Houses of Parliament and the familiar clock tower of Big Ben, and its jurisdiction extends over 740 square miles with the exception of the ancient City of London, B which possesses its own separate police force.
One of the most successful developments in Scotland Yard’s crime detection and emergency service has been the “999 system”. On receipt of a call the 999 Room operator ascertains by electronic device the position of the nearest available police car, C that this policeman will bring the criminal to justice. Almost instantly a message is also sent by teleprinter to the police station concerned so that within seconds of a call for assistance being received, a police car is on its way to the scene. An old-established section of the Metropolitan police is the Mounted Branch, with its strength of about 200 horses stabled at strategic points. These horses are particularly suited to ceremonial occasions, D for they are accustomed to military bands.
An interesting branch of Scotland Yard is the branch of Police Dogs, first used as an experiment in 1939. Now these dogs are an important part of the Force. One dog, for example, can search a warehouse in ten minutes, E whereas the same search would take six men an hour
There is also the River Police, or Thames Division, which deals with all crimes occurring within its river boundaries.
There are two other departments of Scotland Yard – the Witness Room (known as the Rogues’ Gallery) where a photographic record of known and suspected criminals is kept, and the Museum, F which contains murder relics and forgery exhibits.
1. which is contacted by radio
2. that familiar figure of the London scene
3. for they are accustomed to military bands
4. which possesses its own separate police force
5. which contains murder relics and forgery exhibits
6. that this policeman will bring the criminal to justice
7. whereas the same search would take six men an hour
Մագնեզիումը սննդանյութ է, որն անհրաժեշտ է օրգանիզմին՝ առողջ մնալու համար:Մագնեզիումը կարևոր է մարմնում շատ գործընթացների համար, ներառյալ մկանների և նյարդերի գործառույթը, արյան շաքարի մակարդակը և արյան ճնշումը, ինչպես նաև սպիտակուցի, ոսկորների և ԴՆԹ-ի ստեղծման համար:Շատ քիչ մագնեզիում ստանալը ակնհայտ ախտանիշներ չի առաջացնում:Երկար ժամանակ մագնեզիումի ցածր ընդունումը, սակայն, կարող է հանգեցնել մագնեզիումի անբավարարության:Բացի այդ, որոշ բժշկական պայմաններ և դեղամիջոցներ խանգարում են մագնեզիումը կլանելու մարմնի ունակությանը կամ ավելացնում են մագնեզիումի քանակությունը, որն օրգանիզմն արտազատում է, ինչը կարող է նաև հանգեցնել մագնեզիումի անբավարարության:Մագնեզիումի անբավարարության ախտանիշներն են՝ ախորժակի կորուստ, սրտխառնոց, փսխում, հոգնածություն և թուլություն:
Իզոմերիա երևույթը, իզոմերիայի տեսակները` կառուցվածքային և տարածական իզոմերներ
Քիմիական միացությունները, որոնք ունեն նույնական քիմիական բանաձևեր, բայց տարբերվում են հատկություններով և մոլեկուլում ատոմների դասավորությամբ, կոչվում են իզոմերներ։
Գոյություն ունեն իզոմերների երկու հիմնական տեսակ, որոնք կարող են հետագայում դասակարգվել տարբեր ենթատիպերի:
Այս հիմնական տեսակներն են կառուցվածքային և տարածական:
Կառուցվածքային իզոմեր, որը նաև հայտնի է որպես սահմանադրական իզոմեր, այն է, որտեղ երկու կամ ավելի օրգանական միացություններ ունեն նույն մոլեկուլային բանաձևերը, բայց տարբեր կառուցվածքներ:
Ածխածային կմախքը կառուցվածքային իզոմերիզմի տեսակ է, որտեղ մոլեկուլային բանաձևը նույնն է, բայց ածխածնային շղթայի դասավորությունը տարբեր է:
Ուղիղ շղթայով ածխաջրածնի մոլեկուլում ածխածնի յուրաքնչյուր ատոմ միացած է մեկ կամ երկու ատոմ:
Ճյուղավորված շղթայում հայտնվում է ատոմ որը միացած է լինում երեք ատոմների։
Տարածական իզոմերը կամ ստերեոիզոմերը երկու կամ ավելի մոլեկուլներից մեկն է, որոնք ունեն նույն մոլեկուլային բանաձևը և կապի կառուցվածքը, բայց ատոմների տարբեր դասավորություններ։ Տարածական իզոմերիզմը կարող է առաջանալ տարբեր ձևերով. Դիտարկենք բրոմիոդոմեթան մոլեկուլը (CH2BrI): Այս մոլեկուլում ջրածնի երկու ատոմ, մեկ բրոմի և մեկ յոդի ատոմ կապված են կենտրոնական ածխածնի հետ։ Հայելային պատկերը ցույց է տալիս, որ մոլեկուլի պտտումը հանգեցնում է սկզբնական մոլեկուլի: Հայելային պատկերը կարող է պտտվել 180 աստիճանով և դնել իր հայելային պատկերի վրա, ուստի այս դեպքում իզոմերիզմ չկա:
Կյանքում մենք որևէ, իր կամ երևույթ կարող ենք ասոցացնել մարդու կամ նրա հանդեպ ունեցած զգացմունքների հետ։Այս երևույթը կարող է կտրել մեզ գորշ իրականությունից և նետել կրքերի և հույզերի մի աշխարհ։ Այս «Ռեհան» պատմվածքը դրա վառ օրինակն է
Երջանիկ մահը
Ըստ Գրիգոր Զոհրապի «Երջանիկ մահը» նովելի կյանքը կարճ է և այն պետք է վայել են անկախ ֆիզիկական սահմանափակումներից։Պետք է հնարավորություն տալ հոգուն ճախրել կյանքի անվերջության օվկիանոսում և այդ ժամանակ առանց կյանքը ափսոսալու, դիմավորել մահը։
Ներկայումս սփյուռքում գործող հայկական միակ համալսարանն է:Հիմնվել է 1955-ի հոկտեմբերի 17-ին ՄԱՀԱԵՄ և Ամերիկայի հայ ավետարանչական ընկերակցության կողմից:Համալսարանի հիմնադրման գլխավոր նպատակն է եղել Մերձավոր Արևելքի հայ համայնքներն ապահովել որակավոր ուսուցիչներով, մտավորականներով ու հայ ավետարանական եկեղեցու ծառայողներով:Համալսարանը կոչվել է բարերար Մեխակյանի աներոջ Կոնյայի Ճենանյան ինստիտուտի նախկին ուսուցչապետ Արմենակ Հայկազյանի անունով։1955-1989 թթ.-ին եղել է քոլեջ, 1990-1996 թվականներին համալսարանական քոլեջ, 1996 թվականի դեկտեմբերի 26-ից՝ համալսարան։ Ուսումնառությունն անգլերենով է, հայկական և արաբական մշակույթներին վերաբերվող առարկաները դասավանդվում են հայերենով և արաբերենով։
Էլիզա Այվազյան 